Het Dualisme:
2 gelijktijdige manifestaties van geluid,
en één luisterervaring

Om te beginnen eerst een verduidelijking over het fysieke karakter van akoestiek zelf.

Stelling:
Het lijkt volkomen logisch dat je de akoestiek van een gegeven ruimte
alleen akoestisch kunt corrigeren.

De logica is terecht: deze stelling is juist. Maar toch kun je, zonder de fundamentele vergissing te beseffen, zomaar beweren dat moderne digitale technieken, in het algemeen bekend onder de naam van DSP ('digital signal processing') ofwel digitale equalisatie, zijn ontworpen om hiermee de akoestiek van je ruimte te corrigeren. En die bewering is inderdaad onjuist!
Digitale electronica verandert uiteraard niet iets aan de akoestiek van je ruimte. Er is immers geen sprake van enig fysiek ingrijpen, terwijl de term "akoestiek" volledig van toepassing is op de verzameling fysieke eigenschappen van geluid in een al even fysieke ruimte.

DSP en digitale equalisers veranderen daarentegen wel het electronische signaal van een geluidsopname en/of het signaal zoals het direct de luidsprekers voedt. Die verandering kan zich uiten op een manier die doet denken aan de gevolgen van succesvolle akoestische correcties.
Een kwestie van moderne spraakverwarring...

Alvorens nu te gaan steigeren: ik insinueer verder niet dat elektronische signaalmanipulatie zin- of nutteloos is. Integendeel! Voor ongeveer 10% van de mensen waarmee ik persoonlijk te maken kreeg was elektronische signaalcorrectie de enige werkwijze die succesvol ingezet kon worden om nog op enigszins plezierige wijze muziek te beluisteren in een omgeving die dit anders fysiek geheel onmogelijk zou maken.
Maar de inzet van deze middelen heeft verder niets te maken gehad met akoestiek en met het optimaliseren van akoestiek en deze materie vormt daarom niet het onderwerp van gesprek in dit artikel.


Tijdens het beluisteren van muziek of het waarnemen van om het even welke vorm van geluid in een willekeurige begrensde ruimte spelen er altijd en gelijktijdig twee fundamentele akoestische (en dus fysieke) componenten van geluid een rol:

1. Direct geluid.
   Dit is al het geluid dat door luidsprekers of enige andere geluidsbron wordt uitgestraald en je luisterende oren zonder verdere hindernissen -- 'ongebroken' -- bereikt.
   In de context van een geluidsinstallatie voor muziekweergave zou je "direct geluid" "het produkt van je hardware" mogen noemen.
   
   
2. Indirect geluid.
   Dit is al het door een geluidsbron uitgestraalde geluid dat je oren pas bereikt, nadat het door één of (veel) meer oppervlakken en/of objecten in de ruimte werd gereflecteerd.
   In de context van een geluidsinstallatie voor muziekweergave kun je "indirect geluid" vooral "het product van de akoestische infrastructuur" noemen, ofwel het geluid dat van de ruimte zelf afkomstig is.

Dit is de kern van het dualisme van dit artikel.
Op een tamelijk elementaire wijze is dit dualisme in de afbeelding hier rechts weergegeven.

Het is goed om nu te beseffen dat, zoals in het echte leven, dualisme op zichzelf
geen probleem hoeft te te zijn, maar dat wel degelijk kan zijn!
Zo meteen meer...

Slechte verdeling van aandacht

De fundamentele dualiteit of natuurkundig bepaalde verdeling van elk normaal geluidsveld in twee essentiële componenten -- een direct en een indirect geluidsveld -- heeft er in de context van deze hobby, passie of liefhebberij (doorhalve wat nvt is) automatisch toe geleid dat de primaire aandacht van de meeste liefhebbers geheel, of in elk geval voor het overgrote deel, gefixeerd is op één kant van de medaille. Op de meest glamoureuze kant van die medaille, dat dan weer wel.
Op de hardware...!
Op het upgraden, verbeteren, modificeren en tweaken van geluidsapparatuur, luidsprekers, bekabeling, netspanning en rackopstelling. Dat alles betreft de hardware. Onze portemonnee, althans de inhoud daarvan, geeft ons onmiddellijke en desnoods grenzeloze macht over dit aspect.
We zagen bij de definitie van het dualisme, hierboven, dat hardware primair de kwaliteit van het directe geluidsveld definieert. Direct geluid is het product van je hardware. Om die reden komen veranderingen of verbeteringen in je hardware ook primair tot uitdrukking in hoorbare veranderingen of verbeteringen van het directe geluid en het directe geluidsveld.

Meestal is op deze klassieke audiofiele ontwikkelingsweg elke vorm van aandacht voor akoestiek lange tijd afwezig of ontoereikend, hoewel niet persé ongekend of onbekend.
Deze andere kant van de medaille kent immers geen glamour, glimt niet, heeft geen knopjes of geavanceerde functies en spreekt nauwelijks tot de verbeelding.
En omdat akoestiek voornamelijk het indirecte geluidsveld -- de reflecties, de ambiance en de sound-bubble -- definieert, blijft dit tweede gezicht van de dualiteit van het geluid geruime tijd een onderontwikkeld gebied. Alle aandacht gaat begrijpelijkerwijs naar de hardware en zodoende naar ingrepen in het directe geluidsveld. Naarmate de hardware beter van kwaliteit wordt zal het contrast met het nog onontgonnen terrein van het indirecte geluidsveld zich vanzelf steeds uitgesprokener gaan manifesteren in het de totaliteit van de muzikale waarneming. De ongelijkheid tussen dat wat geleidelijk evolueert en dat wat achtergesteld raakt wordt steeds groter.

Op dit punt aangekomen is het inherente dualisme van geluid wel degelijk
een probleem van formaat geworden.

De eigenaar van zo'n systeem beseft hoe dan ook dat "iets" is gaan scheefgroeien
en hij loopt tegen een vage en ogenschijnlijk onoplosbare oorzaak aan van iets
wat hij op z'n minst als een "onevenwichtige geluidsweergave" zal omschrijven.

Dit contrast zal sterker merkbaar zijn naarmate de heersende akoestiek in de woon- of muziekruimte levendiger en uitgesprokener is. Aldus kan een verzameling prachtige hardware, ondergebracht in een al te levendige en reflecterende ruimte, zo verschrikkelijk kaal, hoekig, uitgekleed en schraal klinken, dat je je oprecht kunt gaan afvragen waarom dit alles 25 mille (of 125 mille, dat maakt in essentie niet uit) heeft moeten kosten...



De Open Deur
Ik besef dat het een open deur is, zeer zeker voor wie eenmaal is begonnen met het optimaliseren van akoestiek en het stap-voor-stap zelf beleven en herkennen van dergelijke verbeteringen, vooral tot uitdrukking komend in het indirecte geluidsveld. Het is een open deur om na al deze logica te gaan stellen dat de twee gezichten van dit onvermijdelijke dualisme evenveel aandacht verdienen, al is het dan wel op twee geheel verschillende manieren. Want waar het aankomt op aandacht voor akoestiek, heeft de inhoud van de portemonnee ditmaal niet de alleenheersende macht, zoals dat bij het kopen en upgraden van hardware vooral wel het geval is.
Bij akoestische aandacht is met name de juiste productkeuze cruciaal,
om aldus de middels metingen en het gehoor vastgestelde problemen aan te pakken.

De twee aandachtsgebieden vereisen dus een enigszins verschillende aanpak, maar die aandacht kan van meet af aan even goed over beide gebieden tegelijkertijd worden verdeeld. Aan alle ins-and-outs van hardware worden vele artikelen, hele forums en complete websites gewijd. De audiotijdschriftenbranche is zo innig met de fabrikanten van hardware verweven, voor wie zij beoordelen, dat er ogenschijnlijk nauwelijks nog mindere of ontoereikende hardware wordt geproduceerd. Er bestaat een complexe schijnwereld van, vooral, geschreven woorden, waarin deskundige en ondeskundige mensen dingen schrijven over gehoormatige zaken, maar waarin lezers vrijwillig verkiezen om blind te varen op zulke unieke en grotendeels subjectieve waarnemingen.
Ik kan mij dan ook niet aan de indruk onttrekken dat velen er belang bij kunnen hebben om dit vooral te laten voortbestaan...

Omdat wij door dit alles gefixeerd zijn geraakt op al die aandacht voor hardware menen we, zonder veel na te denken over de kwetsbaarheid van die gedachte, dat de waarnemingen van recensenten over hardware niet alleen WAAR zijn (dat zullen ze namelijk ongetwijfeld meestal zijn), maar tevens OVERZETBAAR naar jouw ruimte en jouw akoestische situatie...

EN DAAR GAAT HET ANDERMAAL MIS IN EN MET HET DUALISME !!!

Een gebrekkige akoestiek in jouw ruimte zal alle glorieuze eigenschappen betreffende die fenomenale ruimtelijkheid van het zojuist door jou aangeschafte component onmogelijk maken, ondanks dat ze beslist waarheidsgetrouw en integer zijn waargenomen en beschreven door je favoriete recensent. Je mag je dus best realiseren dat jouw ruimte is vergeven van de ongetemde reflecties, en bovendien een onregelmatig nagalmkarakter kan hebben, terwijl dat alles bij de recensent totaal niet aan de orde is...

Als er inderdaad nog weinig of geen aandacht is uitgegaan naar je akoestiek, maar des te meer naar je hardware, dan gaat het component in zo'n ruimte op een gegeven moment niet kunnen laten horen wat de recensent wèl kon horen in zijn eigen ruimte thuis!
Hij is waarschijnlijk te goeder trouw; hij liegt niet... Het is zelfs volkomen logisch dat hij, als een zichzelf respecterend recensent, de akoestische zaakjes thuis prima voor elkaar heeft! Hij kan immers alleen de ruimtelijke en andere kwaliteiten van componenten onderling goed beoordelen en vergelijken, indien de ruimte zelf zulke subtiele verschillen niet ten onder laat gaan in een zee van onbeheerst en overwegend indirect geluid.

Hoe dan ook, iedereen begrijpt vast onmiddellijk dat een probleem met zoiets als de klok in een cd-speler niet oplosbaar is dankzij aanschaf van een nieuwe voorversterker, en waarschijnlijk ook dat het niet door meer akoestische demping zal verdwijnen, noch door luidsprekers helemaal anders op te stellen. Dit voorbeeldprobleem wordt pas echt opgelost door de klok in de cd-speler te vervangen door een beter exemplaar.
Met akoestische problemen is het natuurlijk niet anders... Akoestische problemen vereisen een akoestische oplossing, en niet een elektronische en ook geen hardwarematige, zoals een componentenupgrade of een versterkerwissel.


naar boven

Akoestiek dus...

Het dualisme van geluid impliceert dat er altijd twee fundamentele geluidsvelden tegelijkertijd manifest zijn in elk geluid dat op de luisterplaats wordt waargenomen: het directe geluidsveld dat uit de luidsprekers komt, en een uitvloeisel is van de kwaliteit en match van de componenten, plus het geluidsveld dat vanuit de omgeving weerklinkt (letterlijk op te vatten!) waarin het systeem is opgesteld, en wat door de akoestische infrastructuur ter plaatse wordt gedefinieerd.

De akoestische aanpak is omvat in essentie het elimineren van overtollige geluidsenergie en het corrigeren van de resterende, onjuiste geluidsenergie die geacht wordt in de ruimte aanwezig te blijven.
Akoestische aandacht zal zich zodoende moeten richten op meerdere deelgebieden van geluid, om uiteindelijk het complete geluidsveld goed en voorspelbaar te kunnen manipuleren.



Er is ook een Akoestische Dualiteit
De akoestische realiteit is eveneens tweevoudig van aard. Akoestische aandacht wordt steeds op twee manieren verdeeld over twee fundamenteel verschillende, elkaar aanvullende aandachtsgebieden:

• Nagalmbeheersing
  
  
• Reflectiebeheersing

Het is evenwel niet zo dat nagalmbeheersing en reflectiebeheersing het dualisme van geluid weerspiegelen. Beide vormen van akoestische aandacht werken namelijk altijd gelijktijdig in op zowel het directe als het indirecte geluidsveld. Dat komt omdat beide geluidsvelden niet fysiek kunnen worden gescheiden voor wat betreft de akoestische aanpak ervan.

Nagalm- en reflectiebeheersing zijn zelf ook onder te verdelen in typische maatregelen. Deze onderverdeling wordt vooral ingegeven door de fysieke verschijningsvorm van de producten en maatregelen, en niet zozeer door de dualiteit van het geluidsveld.

Enerzijds is er bij nagalmbeheersing het lagetonenbereik -- het laag, de bassen -- dat van 16Hz tot ongeveer 250Hz loopt. Anderzijds is er dan 'de rest' van het frequentiespectrum: het midlaag, het middengebied en het hoog in hun sonische samenhang.
Deze tweedeling heeft uitsluitend een praktische functie.
De akoestische aanpak van lage frequenties vereist behoorlijk anderssoortige maatregelen en aandacht als de rest van het frequentiespectrum. Toch gaat het in alle gevallen om beheersing van het nagalmkarakter, binnen een van tevoren gedefinieerd en gewenst frequentiegebied.

Over de praktijk van nagalmbeheersing valt zo het een en ander te lezen.
Het is het centrale thema van akoestiek, want elke akoestische optimalisatie zal meestal aanvangen met beheersing van het nagalmkarakter van een ruimte. Pas daarna komt de aandacht voor de beheersing van reflecties in beeld. Deze volgorde is logisch: eerst moet je de overtollige geluidsenergie elimineren, en vervolgens neem je maatregelen tegen de resterende geluidsenergie die mag blijven.
Klik HIER voor een uitgebreide bespreking van nagalmbeheersing.

Reflectiebeheersing mag je dus beschouwen als een pakket maatregelen dat inwerkt op "geluid dat mag blijven". Het pakket omvat zowel maatregelen waarbij akoestische diffusers worden ingezet, als maatregelen waarbij kleinschalig en strategisch absorptie wordt toegevoegd.
Vanzelfsprekend zijn dit soort maatregelen in samenhang inzetbaar voor ditzelfde doel.

Het gemeenschappelijke kenmerk van alle maatregelen op het gebied van akoestiek is dat zij de ruimte zelf betreffen, en daar vooral het indirecte, maar zeker ook het directe geluidsveld beïnvloeden. Ze overlappen soms met elektronica (DSP), wanneer dit middel wordt ingezet om lage probleemfrequenties electronisch te corrigeren wanneer dit om een of andere reden akoestisch niet zinvol of haalbaar zou zijn.

Akoestische maatregelen verhouden zich ook ALTIJD met de gekozen opstelling van luidsprekers en luisterstoel -- kortweg: de opstelling.
Opstelling is daarom, naast hardware en akoestiek, het derde aandachtsgebied dat onlosmakelijk is verbonden met goede muziekweergave. Ook dat aspect kan niet verwaarloosd worden en het is in zekere zin zelfs het allerbelangrijkste onderdeel van deze hobby.

In een tweetal artikelen wordt nader ingegaan op het cruciale belang van de opstelling.
Klik HIER voor een artikel over de basis van je opstelling.
Klik HIER voor de meer diepgravende uitbreiding van deze basis.

nagalmbeheersing, reflectiebeheersing, hardware en opstelling
ontvingen hier gelijkwaardige aandacht

Dualisme ten voeten uit!

Bij een diagnostisch onderzoek van de akoestiek van je luisteromgeving thuis is de hoedanigheid en kwaliteit van je hardware in principe van ondergeschikt belang.

Immers, in diezelfde luisteromgeving zou je evengoed ook een piano kunnen plaatsen, als dat je hobby of passie zou zijn. Voor een bevredigend pianospel en dito klank en weergave van het instrument gelden dan precies dezelfde akoestische eisen en grondvoorwaarden als voor muziekweergave via een geluidsinstallatie met luidsprekers.

Akoestiek is dus altijd wat het is, ongeacht de geluidsbron die verantwoordelijk is voor het directe geluidsveld. Als kwaliteitsweergave vereist is, is een goede akoestiek simpelweg ook vereist, ongeacht de bron van je muziek...

Het dualisme van geluid komt tevens onvermijdelijk tot uitdrukking in het hierboven reeds genoemde derde aandachtsgebied voor kwaliteitsweergave: de fysieke opstelling van je luisterdriehoek.

Ervaren luisteraars weten dat zelfs de fraaiste componenten zodanig verkeerd of gebrekkig kunnen worden geplaatst, fysiek gesproken, dat je je vertwijfeld zult afvragen of er misschien niet iets heel erg mis is met die spullen!
Strikt genomen hoeft er dan helemaal niks mis te zijn met die hardware, en meestal is dat ook niet het geval. In principe zal er dan ook niets mis zijn met het directe geluidsveld dat uit de luidsprekers zelf afkomstig is.

Het is een feit dat een gebrekkige opstelling van de luisterdriehoek het potentieel van zelfs de prachtigste apparatuur 'monddood' kan maken.

Met name in woonsituaties is het vaak onvermijdelijk dat er compromissen moeten worden gesloten.
Meestal worden die dan in relatie tot de opstelling gesloten!

Helaas zal het dan tegelijkertijd ook onvermijdelijk zijn -- en dat behoor je je nu ook te realiseren -- dat de prijs of keerzijde van zo'n compromis in de opstelling hoog zal zijn, en een groot stempel kan drukken op de uiteindelijke kwaliteit van de weergave van zelfs de prachtigste en duurste hardware!

Goede muziekweergave kan niet ten volle worden gerealiseerd zonder correcte fysieke opstelling van luidsprekers en luisterstoel.

Elke ambitie tot elke andere verbetering van akoestiek of hardware zal worden gesmoord in de ontoereikendheid van een slechte opstelling, maar je ook rijkelijk belonen als deze compromisloos kan zijn, of in elk geval geen grote tekortkomingen kent.

naar boven

Begrijpelijke Oordelen

Totaal glamourloos;
ontzettend saai;
en heel erg niet-leuk om hiermee bezig te zijn...

Zulke oordelen lijken zowel van toepassing te zijn op experimenten die verfijning van de opstelling van luidsprekers en luisterplaats ten doel hebben, als op het uitwerken en uitvoeren van een pakket van akoestische maatregelen.
Hoewel ik me liever niet meng in de psychologie van een muziekliefhebber durf ik toch wel te stellen dat je niet alles naar je toe kunt trekken door enkel je portemonnee te trekken. Er zijn levensgebieden die zoiets als een actief pogen van je verlangen, voordat ze zichzelf blootgeven voor een nadere kennismaking. Anders gezegd: op het gebied van om het even welke hobby is het vrij logisch dat je je verdiept in talloze ins-and-outs, alvorens je inzicht krijgt in de diepere lagen van die hobby.

Niettemin is het wel begrijpelijk dat je over zaken als opstelling en akoestiek oordeelt zoals hierboven.
Het is evenwel een feit dat aandacht voor zulke saaie en glamourloze aspecten je, dwars door alle hardwarematige upgrades heen, zal belonen met weergavekwaliteiten die -- zo zal achteraf altijd blijken -- op geen enkele andere manier hadden kunnen worden gerealiseerd. Geloof het of niet...

Dat wat je bij je opstelling en akoestiek verwaarloost of links laat liggen,
is naderhand op geen enkele manier met iets anders nog goed te maken!
Er is weinig of niets dat je achteraf nog kunt doen om de gevolgen van een gebrekkige akoestiek of opstelling te neutraliseren. Je kunt hoogstens wat compenseren, maar je kunt niet meer neutraliseren...

Misschien riekt het dus enigszins naar audiofundamentalisme als ik weer eens benadruk dat goede weergave begint met een goede basisopstelling, verder gaat met verfijning van die basisopstelling, en vroeg of laat culmineert in een optimale opstelling. Dan maar een fundamentalist...

Het lijkt mij eerder dat je liever niet je tijd blijft verdoen met het telkens weer investeren van relatief veel geld in nieuwe hardware, in ruil voor relatief kleine en verbeteringen in de muzikale presentatie die ook slechts tot kortstondige audiofiele euforie leiden. Die vorm van frustratie kwam ik wel regelmatig tegen...

Zoiets hoeft jou natuurlijk niet te overkomen... En al helemaal niet wanneer je de benodigde investeringen van geld en/of aandacht voortaan evenredig zou verdelen over opstelling, akoestiek en hardware, ipv alles te concentreren op de hardwarekant, en daarmee voornamelijk ook op het directe geluidsveld.

De maximale potentie van de hardware wordt gerealiseerd wanneer akoestiek en opstelling - met name dus aandacht voor het indirecte geluidsveld - in zijn verschillende aspecten even nauwgezet en aandachtig worden uitgewerkt als dit met hardware zo vanzelfsprekend voor je is geworden.

Hoewel sommige componenten inderdaad duidelijk beter muzikaal presteren en klinken dan andere, is de praktijk toch echt zo dat veel systemen, waarbij de eigenaar de lat van zijn hardware-ambities best hoog heeft gelegd, vaak gebrekkig staan opgesteld in akoestisch vijandige omgevingen, zodat de subtiele meerwaarde ervan nauwelijks hoorbaar of manifest kan worden gemaakt.
Die meerwaarde legt het dan volledig af tegen reflecties en nagalm die niet onder controle zijn gebracht.

De opstelling is dan wel vaak een begrijpelijk compromis, maar het is zo niet ondenkbaar dat je feitelijk een inferieur component aanschaft omdat het prettig compenseert voor een tekortkoming in de opstelling of in de akoestiek.

Nog maar eens relativeren dan...

Bij het overgrote deel van de huisbezoeken, afgelegd gedurende meer dan een decennium van akoestisch advieswerk, trof ik bij echte muziekliefhebbers thuis ruimtes aan, waarin meer dan uitstekende componenten waren opgesteld, die -- bot gezegd -- vooral een slecht geluid, weinig muzikale overtuigingskracht en nauwelijks 3D-presentatiekracht lieten horen.
Dit alles werd dan, terecht, zo muzikaal ontoereikend en teleurstellend ervaren, dat eigenaren wanhopig of gefrustreerd raakten en min of meer ten einde raad maar eens een diagnose en medicijn voor de kwaal gingen zoeken.

In heel zeldzame gevallen was er sprake van wat je 'een slechte opstelling door onwetendheid' kunt noemen. En niet altijd ging dat dan ook meteen om een woonruimte.
Onwetendheid was in elk geval GEEN issue bij verreweg de meeste muziekliefhebbers die ik bezocht.

Veel vaker moest de opstelling welbewust gecompromitteerd worden, als het onvermijdelijke gevolg van de wens om muziek te willen beluisteren in een woonsituatie, waarin ook normaal moet kunnen worden geleefd. In zulke gevallen waarbij de opstelling zelf de beperkende factor is en blijft, zal dan telkens dezelfde, voor iedereen onbevredigende eindconclusie getrokken moeten worden:

Tenzij er een (vaak) fundamentele verandering in de opstelling mogelijk is,
zal elke upgrade van hardware of akoestiek relatief onbetekenend blijven.
De situatie in de rechtse foto weerspiegelt dit in extreme mate,
al kon hier uiteindelijk een oplossing voor worden gevonden...

Lijnrecht tegenover zulke aanvankelijk nogal teleurstellende ervaringen staan die, waarbij ik ook af en toe luisterde in relatief kleine slaap- of zolderruimtes, die tot echte muziekruimte konden worden omgetoverd door aandacht voor akoestiek en een geoptimaliseerde opstelling.

Om daar dan tot de conclusie te komen dat grootsheid, schaalafbeelding en kippenvel absoluut geen gelijke tred hielden met de grootte en inhoud van de ruimte, en evenmin met het budget dat voor de hardware was uitgetrokken. Topervaringen op kleine schaal liggen in je eigen huis soms nog binnen bereik, als het in de woonkamer echt niet zou lukken...

Zo'n gelukkige situatie is nu te zien in de onderste foto rechts.
Na voltooiing van een plan van aanpak dat zowel akoestiek als opstelling en hardware in gelijke mate heeft omvat, komt ook dat op z'n pootjes terecht.

Als aan de primaire opstellingsvoorwaarden van je luidsprekers kan worden voldaan, is zo'n kleine slaap- of zolderkamer veruit te preferen boven een grote woonkamer, waar aan zulke voorwaarden simpelweg niet kan worden voldaan. Fabrikanten en tijdschriften willen je er natuurlijk graag van overtuigen, dat audiocomponenten ofwel geweldig zijn, ofwel rommel.
Als je voor de geweldige componenten kiest, zul je ook een geweldig geluid gaan krijgen...

De meeste muziekliefhebbers die langer dan vijf jaar met de hobby bezig zijn weten dat het bovenstaande zo niet werkt. Ze weten intussen dat ook akoestiek en opstellling daarvoor minstens even verantwoordelijk zijn, onafhankelijk van de hardware zelf.

Als je eigenaar wilt zijn van een geluidsinstallatie waarmee je dolgelukkig kunt zijn en waarnaar je steeds weer verlangt te luisteren, dan zul je boven alles zelf moeten leren om componenten te selecteren en deze op te stellen op de wijze die ze verdienen.
Er is uitsluitend ervaring vereist om zoiets te kunnen doen. Al doende leert elke luisteraar ook om behoorlijk objectief de hoorbare effecten te interpreteren van zijn experimenten en aanpassingen aan of met hardware. Aan de basis van al dit zelfwerk -- het gebruikersaandeel -- ligt de opstelling.
Daar is het fundamentalisme weer...

Er is geen binnendoortje naar het audionirvana, en er bestaan geen wondercomponenten.

Er bestaan gelukkig ook maar weinig echt slechte componenten, maar er bestaat wel veel poeha, culminerend in zoiets als een overdreven fixatie op bekabeling of ontkoppeling, zaken die alleen al een veelvoud kunnen kosten van een op zichzelf complete en uitstekende geluidsinstallatie!
Er zal altijd een groep liefhebbers zijn die voor de gek gehouden wil en kan worden, maar die kan zich dit ook veroorloven! De meeste mensen die dit lezen bevinden zich niet in zo'n positie, en willen eigenlijk zo snel mogelijk hun muzikale plafond zien te realiseren op een verantwoorde manier.

Hoewel "professionele belangen" thans niet langer aan mij kleven blijf ik onverminderd van mening dat iedere muziekliefhebber, die zijn hobby zou kunnen aanvangen in een akoestisch geoptimaliseerde luisteromgeving, veel sneller uitgekocht zal zijn qua componenten, en veel minder aandrang voelt om die componenten ook telkens weer te upgraden of te vervangen, vanuit de verwachting zo problemen op te kunnen lossen die hun oorsprong hebben op geheel andere aandachtsgebieden.

Het is gewoon echt niet nodig om de lat budgettair zo heel hoog te leggen, wanneer je gebruikersaandeel van meet af aan evenwichtig blijft uitgaan naar alle drie de deelgebieden van hardware, akoestiek en opstelling tegelijk.
Vooral voor dat laatste aspect is enige bezieling wel erg behulpzaam, niet in het minst omdat daarmee uit eigen experimenten zeer waardevolle ervaringen kunnen worden opgedaan, die door niets of niemand anders kunnen worden vervangen.


Toine Dingemans, 21 januari 2018.


naar boven